Facebook
Facebook Powiat Facebook Promocyjny
YouTube
YouTube Powiat YouTube Promocyjny
Pinterest Instagram

Organizacje Pożytku Publicznego

PODMIOTY MOGĄCE UZYSKAĆ STATUS ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie. Organizacjami pozarządowymi są, stosownie do ust. 2 art. 3, niebędące jednostkami sektora finansów publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi, i nie działające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej, utworzone na podstawie ustaw. Obok organizacji pozarządowych, działalność pożytku publicznego może być prowadzona również przez podmiot wymieniony w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 4 ustawy, z zastrzeżeniem art. 21 ustawy tj. osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego; spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników. Ważnym elementem działalności pożytku publicznego jest jej społeczna użyteczność. Podmioty prowadzące, zgodnie z ustawą działalność pożytku publicznego, mogą starać się uzyskać statusu organizacji pożytku publicznego. Wyjątek w tym zakresie stanowią: partie polityczne, związki zawodowe i organizacje pracodawców, samorządy zawodowe, fundacje utworzone przez partie polityczne oraz fundacje, których jedynym fundatorem jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego czy spółdzielnia socjalna. Organizacje pozarządowe oraz pozostałe podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego, spełniające określone ustawą wymagania, uzyskują status organizacji pożytku publicznego z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. W tym miejscu należy podkreślić, że status taki mogą uzyskiwać zarówno organizacje zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym jak np. fundacje czy stowarzyszenia, ale również te, które nie podlegają obowiązkowemu wpisowi do KRS - u, lecz rejestrowane są w innych rejestrach jak np. ewidencja starosty, w której rejestrowane są uczniowskie kluby sportowe.

WARUNKI, KTÓRE NALEŻY SPEŁNIĆ W CELU UZYSKANIA STATUSU ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO
Zgodnie z art. 20 pkt 1 i 2 ustawy wyłączną działalnością statutową podmiotów ubiegających się o uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego musi być działalność dotycząca realizacji, określonych w art. 4 ustawy sfery zadań publicznych, na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy podmiotów pod warunkiem, że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa. Należy przyjąć, że społecznością, w rozumieniu tego przepisu, jest zbiorowość ludzi mieszkająca na określonym obszarze (kraju, gminy, miasta, powiatu) powiązana więzami społecznymi, wspólnotą warunków życia, tradycjami, kulturą itp. Jeżeli więc statut danej organizacji ograniczałby się np. wyłącznie do działania na rzecz członków, to organizacja ta nie działałaby na rzecz ogółu społeczności i tak np. Stowarzyszenie Romów, aby spełniać warunek określony w art. 20 pkt 1 i 2, nie może działać tylko i wyłącznie na rzecz swoich członków, ale na rzecz wszystkich Romów w Polsce. Należy przy tym zauważyć, że w ust. 3 art. 20 zostało doprecyzowane, że stowarzyszenie, może działać również na rzecz swoich członków. Przepis ten został wprowadzony w celu uniknięcia ewentualnych wątpliwości, że działanie na rzecz członków nie stoi w sprzeczności z wymogiem prowadzenia działalności statutowej na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy.

Organizacje pozarządowe lub inne podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego uzyskują status organizacji pożytku publicznego z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego, po spełnieniu wymagań ustawowych określonych w art. 20 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Zgodnie z art. 20 pkt. 1 i 2 wyłączną działalnością statutową tych podmiotów musi być działalność pożytku publicznego na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy podmiotów pod warunkiem, że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa. Dana organizacja musi wykazać się prowadzeniem działalności, co oznacza, że powinna istnieć przed ubieganiem się o uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego i zgodnie z art. 22 ustawy przez 2 lata prowadzić nieprzerwanie działalność społecznie użyteczną. Statut organizacji musi w pełni odpowiadać wymogom określonym w art. 20.Należy podkreślić, że to do właściwości sądu rejestrowego będzie należała ocena czy organizacja pozarządowa lub inny podmiot prowadzący działalność pożytku publicznego, która ubiega się o status organizacji pożytku publicznego spełnia kryteria określone w art. 20 i 22 ustawy.

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie definiuje działalność pożytku publicznego jako "działalność społecznie użyteczną, prowadzoną przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie". Działalność pożytku publicznego jest więc aktywnością prowadzoną przez organizacje pozarządowe dla dobra społecznego w obszarach opisanych w ustawie jako sfera zadań publicznych Rodzaj prowadzonej działalności opisany jest w statucie organizacji, dlatego też mówimy o statutowej działalności pożytku publicznego. Statutowa działalność pożytku publicznego, może być prowadzona jako działalność nieodpłatna lub odpłatna.

Stosownie do art. 20 ust.1 pkt 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, organizacja pożytku publicznego może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie jako dodatkową w stosunku do działalności pożytku publicznego, a nadwyżkę przychodów nad kosztami przeznacza na cele statutowe. Istotą bowiem organizacji pożytku publicznego jest realizacja celów niezarobkowych przede wszystkim poprzez prowadzenie działalności pożytku publicznego. Ustawa nie daje więc pełnej swobody co do możliwości prowadzenia działalności gospodarczej wytyczając granicę dopuszczalnej skali działalności gospodarczej prowadzonej przez organizację pożytku publicznego. Jakkolwiek prowadzenie działalności gospodarczej nie jest przeszkodą do uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego, to pkt 2 ww. przepisu jednoznacznie wskazuje się, że działalność gospodarcza (o ile jest prowadzona) musi być prowadzona wyłącznie jako dodatkowa w stosunku do działalności pożytku publicznego. Wprawdzie ograniczenia dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej na pozór mogą wydawać się niespójne z zasadą swobody działalności gospodarczej, jednakże nie stanowią jej naruszenia, gdyż dotyczą szczególnej kategorii podmiotów, które zdecydowały się działać w formule non-profit oraz wynikają z wyraĽnie sformułowanej normy prawnej. Jedynym, wskazanym w art. 20 ust. 1 pkt. 2 ograniczeniem działalności gospodarczej jest jej skala, wiążąca się z akcesoryjnym charakterem. Miarodajna ocena czy skala jest zachowana nie jest możliwa przed podjęciem przez organizację pożytku publicznego działalności gospodarczej, czyli przed faktycznym podjęciem czynności zarobkowych we własnym imieniu, które znajduje odzwierciedlenie w sprawozdaniu finansowym. Samo spełnienie przez organizację warunków umożliwiających podjęcie działalności gospodarczej nie powoduje, że staje się ona przedsiębiorcą, a ma jedynie prawną możliwość podjęcia działalności gospodarczej.

Organizacja musi mieć statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru, przy czym członkowie organu kontroli i nadzoru: nie mogą być członkami organu zarządzającego ani pozostawać z nimi w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu, w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa lub podległości służbowej; nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe; mogą otrzymywać z tytułu pełnienia funkcji w takim organie zwrot uzasadnionych kosztów lub wynagrodzenie w wysokości nie wyższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni). Ponadto członkowie organu zarządzającego nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe.

Co ważne - statut organizacji lub inny akt wewnętrzny musi zabraniać:
- udzielania pożyczek lub zabezpieczania zobowiązań majątkiem organizacji w stosunku do jej członków, członków organów lub pracowników oraz osób, z którymi członkowie, członkowie organów oraz pracownicy organizacji pozostają w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia albo są związani z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, zwanych dalej „osobami bliskimi",
- przekazywania ich majątku na rzecz ich członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, w szczególności jeżeli przekazanie to następuje bezpłatnie lub na preferencyjnych warunkach;
- wykorzystywania majątku na rzecz członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich chyba, że to wykorzystanie bezpośrednio wynika z celu statutowego;
- zakupu towarów lub usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie organizacji, członkowie jej organów lub pracownicy oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich lub po cenach wyższych niż rynkowe.
Należy w tym miejscu ponownie podkreślić, że ideą organizacji pożytku publicznego jako pewnej elity w śród podmiotów zaliczanych do trzeciego sektora jest ich transparentność, w momencie rejestracji, jak i w całym okresie działania.

REJESTRACJA
Organizacja pozarządowa lub inny podmiot wymieniony w art. 3 ust. 3 pkt. 1 i 4 z zastrzeżeniem art. 21 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie może ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego, jeżeli prowadzi działalność nieprzerwanie co najmniej 2 lata oraz spełnia przesłanki wymienione w art. 20 i art. 21. ustawy. Zadośćuczynienie tym wymaganiom umożliwia podmiotowi uzyskanie statusu OPP. W ww. ustawie o samym postępowaniu rejestrowym traktuje jedynie art. 22 ustawy, zgodnie z którym status organizacji pożytku publicznego uzyskiwany jest z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (zwany dalej KRS) informacji o spełnieniu wymagań określonych ustawą i jednocześnie w zakresie zasad i trybu postępowania odsyła do postanowień ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym . Należy podkreślić, ze wpis ma charakter konstytutywny i dopiero z chwilą jego dokonania, wnioskodawca uzyskuje status OPP.

Procedura mająca na celu uzyskanie wpisu do KRS rozpoczyna się od złożenia wniosku sądzie rejonowym (sądzie gospodarczym) właściwym ze względu na siedzibę wnioskodawcy (art. 694 k.p.c). Możliwe są trzy rożne konfiguracje sytuacji prawnej podmiotu ubiegającego się o status OPP: 1) podmiot figuruje w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (art. 49 u.KRS); 2) podmiot figuruje w rejestrze przedsiębiorców (art. 36 u.KRS); 3) podmiot nie figuruje w rejestrze KRS (art. 49a u.KRS). W związku z powyższym, wniosek o przyznanie statusu OPP składa się na odpowiednim dla danego podmiotu formularzu, przewidzianym przez rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 21 grudnia 2000 r. w sprawie określenia wzorów urzędowych formularzy wniosków o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego oraz sposobu i miejsca ich udostępniania.

Jeżeli o status OPP ubiega się stowarzyszenie, fundacja lub spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, które są już wpisane do KRS składa się wniosek o zmianę danych podmiotu w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Podmioty nie zarejestrowane w KRS, do których zaliczają się zarówno osoby prawne niepodlegające obowiązkowi rejestracji, jak również inne jednostki organizacyjne, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną m. in. uczniowskie kluby sportowe i organizacje kościelne ubiegając się o status OPP muszą uzyskać wpis do KRS, co wynika z przytoczonego wyżej art. 22 ustawy.

Do wniosku złożonego na formularzu odpowiednim ze względu na formę prawną danego podmiotu należy załączyć formularz KRS-W-OPP („Działalność pożytku publicznego - załącznik do wniosku o rejestrację lub zmianę danych podmiotu w Krajowym Rejestrze Sadowym"). Należy wymienić tam każdy wyodrębniony rodzaj prowadzonej działalności wraz z odpowiednim numerem PKD zgodnym z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), oraz określić, czy ma ona charakter odpłatny lub nieodpłatny w rozumieniu u.d.p.p.

Z praktyki sądów rejestrowych wynika, iż do wniosku należy dołączyć statut organizacji ubiegającej się o status OPP. Dodatkowo należy załączyć oświadczenia potwierdzające informacje o spełnieniu przez członków zarządu i organu nadzorczego wymogów stawianych przez art. 20 ustawy. W oświadczeniu powinny znaleźć się informacje o tym że:
1) organizacja prowadzi działalność pożytku publicznego w rozumieniu ustawy;
2) prowadzona przez podmiot działalność gospodarcza jest dodatkowa względem działalności pożytku publicznego, a na którą też organizacja przeznacza nadwyżkę przychodów nad kosztami;
3) członkowie organu kontroli (nadzoru) nie są członkami organu zarządzającego, nie podlegają im służbowo, nie są z nimi spokrewnieni lub spowinowaceni;
4) członkowie organu kontroli (nadzoru) i organu zarządzającego nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe. W razie wątpliwości fakt ten można dowieść załączając do wniosku zaświadczenie o niekaralności członków organu zarządzającego i organu nadzorczego (art. 20 ust. 1 pkt 4-5 ustawy) wydanego na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy z 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym.

Jeżeli decyzję o ubieganiu się o przyznanie statusu OPP podjęto w drodze uchwały właściwego organu, do wniosku należy załączyć tę uchwałę lub protokół z posiedzenia tego organu, dokumentujący podjęcie powyższej decyzji. Na koniec warto wspomnieć o tym, że wszystkie dokumenty składa się w oryginałach lub urzędowo poświadczonych odpisach (art. 6944 k.p.c).

Organizacja, które ubiega się o nadaniu statusu organizacji pożytku publicznego nie będzie ponosiła związanych z tym opłat sądowych. A jeśli uzyska status, wzmianka o tym nie będzie umieszczana w Monitorze Gospodarczym i Sądowym. W związku z tym, organizacja składając wniosek o nadanie statusu OPP czy zmianę danych organizacji pożytku publicznego nie będzie ponosić ani opłat sądowych ani opłat za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (z wyjątkiem spraw związanych z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą).